ANTİOKSİDANLAR!
12 ARALIK 2025
ANTİOKSİDANLAR!
ANTİOKSİDANLAR NEDİR VE VÜCUDUMUZDAKİ ÖNEMİ
Antioksidanlar, vücudumuzda metabolik süreçler sonucunda oluşan ve hücrelere zarar verebilen serbest radikalleri nötralize eden koruyucu bileşiklerdir. Serbest radikaller kontrolsüz şekilde arttığında oksidatif stres oluşur ve bu durum yaşlanma, kronik hastalıklar, inflamasyon ve hücresel hasarla ilişkilidir. Antioksidanlar; hücre zarını, DNA’yı ve proteinleri oksidatif hasardan koruyarak vücudun savunma sistemini güçlendirir. (1).
OKSİDATİF STRES VE SERBEST RADİKALLERİN ETKİSİ
Serbest radikaller; sigara, UV ışınları, hava kirliliği, stres, yoğun egzersiz ve dengesiz beslenme gibi faktörlerle artabilir. Oksidatif stresin uzun süre devam etmesi, kalp hastalıkları, kanser, obezite, diyabet ve nörodejeneratif hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Antioksidan kapasitenin yeterli olması bu hastalıkların riskini azaltmada önemli bir rol oynar. (2).
TEMEL ANTİOKSİDAN TÜRLERİ
Vücutta görev yapan antioksidanlar; C vitamini, E vitamini, beta-karoten, likopen, polifenoller, flavonoidler, selenyum ve çinko gibi vitamin-mineral formunda ya da bitkisel fitokimyasallar şeklinde bulunur. C vitamini suda çözünen güçlü bir antioksidanken, E vitamini yağ dokusunda hücre zarını korur. Polifenoller ise özellikle çay, kakao ve meyvelerde bulunan önemli bitkisel antioksidanlardır. (3).
ANTİOKSİDANLAR HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
Antioksidan açısından zengin en önemli besin grupları bitkisel kaynaklardır. Yaban mersini, böğürtlen, çilek, nar, üzüm kabuğu, ıspanak, brokoli, domates, havuç, bitter çikolata, yeşil çay, kahve, zeytinyağı ve kuruyemişler güçlü antioksidan bileşikler içerir. Farklı renklerde sebze ve meyveler farklı antioksidan türlerini barındırdığı için günlük beslenmede renk çeşitliliği önemlidir. (4).
ANTİOKSİDAN ALIMI NEDEN ÖNEMLİ?
Antioksidanlardan zengin beslenmek; bağışıklık sistemini güçlendirmek, kronik inflamasyonu azaltmak, hücre hasarını önlemek ve sağlıklı yaşlanmayı desteklemek açısından kritiktir. Araştırmalar, düzenli antioksidan tüketiminin kardiyovasküler hastalık riskini azalttığını, metabolik dengeyi iyileştirdiğini ve genel sağlık durumunu olumlu etkilediğini göstermektedir. (5).
ANTİOKSİDAN ALIMINI NASIL ARTIRABİLİRİZ?
Günlük beslenmede farklı renklerden sebze-meyve tüketmek, yeşil çay ve kakao gibi polifenol içeriği yüksek besinlere yer vermek antioksidan alımını artırır. Taze ve mevsiminde ürünler tercih edilmeli, işlenmiş gıdalar sınırlandırılmalıdır. Tek bir besine bağlı kalmak yerine çeşitli kaynaklardan antioksidan almak çok daha etkilidir. (6).
TÜM BU BİLGİLER IŞIĞINDA ANTİOKSİDANLARDAN ZENGİN BESLENME, OKSİDATİF STRESİ AZALTARAK GENEL SAĞLIĞI DESTEKLER. KİŞİYE ÖZEL DURUMLARDA DİYETİSYEN VE HEKİM KONTROLÜNDE TAKVİYE DEĞERLENDİRİLEBİLİR!
UZMAN DİYETİSYEN AYŞENUR FİŞEK
DİYETİSYEN MELTEM TORTOP
KAYNAKLAR
1- Halliwell, B., & Gutteridge, J. M. C. (2015). Free radicals in biology and medicine.
2- Lobo, V., Patil, A., Phatak, A., & Chandra, N. (2010). Free radicals, antioxidants and functional foods. Pharmacognosy Reviews, 4(8), 118–126.
3- Frei, B. (2004). Reactive oxygen species and antioxidant vitamins. American Journal of Medicine, 97(3), 5S–13S.
4- Scalbert, A., Johnson, I., & Saltmarsh, M. (2005). Polyphenols: Antioxidants and beyond. American Journal of Clinical Nutrition, 81(1), 215–217.
5- Ames, B. N. (2004). Dietary antioxidants and aging. Annals of the New York Academy of Sciences.
6- Liu, R. H. (2004). Potential synergy of phytochemicals in cancer prevention. Journal of Nutrition, 134(12), 3479S–3485S.