RENKLERİN YEME DAVRANIŞI ÜZERİNE ETKİSİ

RENKLERİN YEME DAVRANIŞI ÜZERİNE ETKİSİ

Mutfağımızdaki renkler ve besinlerin doğal renkleri iştahımızı nasıl etkiliyor?

Hangi renk iştahı açıp fazla yemeye neden olurken, hangileri iştahı baskılar?

İnsanoğlu varlığını sürdürmek için temel ihtiyaçlardan biri olan beslenme ihtiyacını karşılamak zorundadır. Ama bu noktada besinlerin ve yemeğin rengi de lezzeti kadar önem kazanmaktadır. Renkler birçok konuda olduğu gibi mutfakta da önemlidir. Yemeğin rengi tüketicilerin aromayı doğru şekilde tanıma yeteneğini etkilemektedir. Renk, alınan hazzı ve lezzeti etkilediği için yemek seçiminde ve tüketiminde önemli bir rol oynamaktadır.

Mutfak duvarlarının ve mutfakta kullanılan araç gereçlerin renkleri duygulara dokunmayı ve daha keyifli zaman geçirmeyi sağlayabilmektedir. Renkler yiyecek ve içeceklerin görünüşü ve rengi, lezzeti hakkında belirleyici bir rol oynayabilmektedir (Spence 2015).

Besinin rengi ve rengin yoğunluğu besine dair oluşan tat algısını değiştirmektedir. Örneğin kırmızı renkli çözeltilerin, yeşil renkli ya da renksiz çözeltilere göre daha tatlı olduğu bildirilmiştir. Ayrıca kırmızının tonu koyulaştıkça algılanan tatlılığın da arttığı belirtilmiştir. Bunların yanı sıra besinin servis edildiği tabağın ve örtünün rengi de besin tüketimini etkilemektedir. 2012 yılında yapılan bir çalışmada, kırmızı tabakta servis edilen krakerlerin, beyaz ya da mavi tabakta servis edilenlere göre daha az tüketildiğini belirtmiştir. Bu durumun, kırmızı rengin genellikle ‘’tehlike’’ ile özdeşleştirilmiş olmasından kaynaklanabileceği, yani besinden kaçınmaya ve besin tüketiminde azalmaya yol açabileceği belirtilmiştir. Renklerin aynı zamanda psikolojik etkileri de vardır. Motivasyon, algılama, karar verme gibi konularla renk kavramı geniş bir şekilde araştırılmıştır. Araştırmalar rengin algılamayı etkileyebileceğini göstermiştir.

Peki hangi renk besin seçimi ve iştahı nasıl etkiliyor?

Beyaz: Sadeliğin, temizliğin, doğruluğun temsilcisi olarak bilinen renktir. Pazarlama iletişiminde; saflık, temizlik, katkısız bir renk algısını oluşturmaktadır. Soğan ve sarımsak gibi doğal antibiyotik olarak bilinen besinlerle ve sağlıkla yakından ilişkilendirilen bir renktir. Beyaz renkli besinler ‘’sağlıklı yiyecekler’’ olarak görülebilmektedir. Beyaz besinlere peynir, yoğurt, yumurta, süt örnek verilebilir.

Sarı: Sıcaklık, canlılık ve parlaklık veren, güneş ile altının rengidir. Sarı neşe ve keyif algısı veren bir renk olarak ambalajlarda kullanılmaktadır. Lüks ve zengin bir algı yaratmaktadır. Sıcak renklerin de vermiş olduğu doğal ve samimi algı ile beraber iştah açan renkler arasında olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda geçiciliği simgeler ve bu özelliğinden dolayı müşteri yoğunluğu yaşanan fast food tarzı restoranlarda sarı renk tercih edilmektedir.

Turuncu: Arkadaşlık, eğlence, dinamiklik algısı oluşturan hareketli bir renktir. Doğal, sıcak ve samimi bir algı oluşturan turuncu, iştah açan sıcak renkler arasındadır. Sıcak renklerin Çin tıbbında mide ve dalak ile ilişkilendirilen diyette en fazla tüketilen renkleri sebze, meyveleri karşılamaktadır. Turuncu besinlere vitamin değeri yüksek olan portakal, greyfurt ve özellikle Türk Mutfağında yaygın olan balkabağı örnek verilebilir.

Kırmızı: Heyecan, tutku, güç ve dışa dönüklük olarak tanımlanan sıcak renklerde gözün en iyi algıladığı bu renk gücün, heyecanın, ateşin çağrışımıdır. Burger King reklam sloganındaki “ateş seni çağırıyor!” mesajı ve kırmızının ateşi yemek algısını ortaya koymaktadır. Parlak ve canlı görünüşü ile iştah açan renk olup, yiyecekler ve logolarda akla ilk gelen renk özelliğine sahip olduğunu söylemek mümkündür. Reçel, jöle gibi tatlı, enerji veren bir imaj yaratmak için ambalajlarında da canlı kırmızı renk kullanılmaktadır. Kırmızı besinlere domates, çilek, karpuz, kırmızıbiber gibi antioksidan açısından da oldukça yüksek olan yiyecekler örnek verilebilir.

Siyah: Soğuk, gizem ve hırs ile ilişkilendirilir. Soğuk ve prestijli bir renk olarak algılanan koyu renkli besin grubunda; çikolata, kahve, kakao gibi uyarıcıların olduğu ve enerji veren besinler olduğu bilinmektedir. Siyah besinlere üzüm, çörek otu, zeytin ve karadut örnek olarak verilebilir.

Yeşil: Tazelik, serinlik, doğa, baharı ve canlılığı çağrıştıran renk olup, doğayı ve tazeliği çağrıştırmak adına besin ürünlerinde kullanılmaktadır. Soğuk renk sınıflandırılmasında olup, sağlıklı yaşamı çağrıştırarak akla sebzeleri getirmektedir. Ayrıca yaratıcılığı artıran bir renk olduğu için otellerin mutfakların sıklıkla kullanılmaktadır ve bu sayede aşçıların değişik tatlar üretmesine yardımcı olunması amaçlanmaktadır. Çin tıbbında temel diyetlerde tavsiye edilmektedir. Yeşil besinlere kuşkonmaz, ıspanak, marul, bezelye, ısırgan, maydanoz örnek verilebilir.

Mor: Gururun, ihtişamın, asaletin rengi olarak tanımlanmaktadır. Özellikle Milka çikolata ambalajının rengi olarak hafızalarda yer edinmiştir. Yiyeceklerde yeme isteği açısından iştah kapatan renkler arasında yer almaktadır. Mor besinlere mor lahana, patlıcan, mürdüm eriği, yaban mersini örnek verilebilir.

Mavi: Serinlik, sakinlik, güven ile ilişkilendirilen soğuk renk kategorisinde yer aldığı, sakinleştirici ve rahatlatıcı özelliklere sahip olduğu bilinmektedir. Yiyeceklere karşı iştah kapatıcı algı uyandıran renkler arasında mavi olduğu bilinmektedir. Mavi besinlere örnek bir yiyecek olmadığı bilinmekle beraber mavi tonlarında bir patates türü örnek verilebilir.

Besin ürünlerinde en az mavi renk tercih edildiği düşünülürken, en çok sarı renk tercih edilmektedir. Mavi gıdalarda hoşnutsuz bir renk olabilir. Çünkü mavi gıda ile çok nadir eşlenir ve doğal yiyecek mavisi olmadığı için iştah kapatır.

Uzm. Dyt. Ayşenur Fişek

KAYNAKÇA

• Yılmaz H., Erden G., Renklerin Çorbaların Tat Algısı Üzerindeki Etkilerini Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma, 2017
• Gökalp G., Özdemir M., Göktaş Z., Besin İması ve Besin Maruziyetinin İştaha ve Besin Tüketimine Etkisi, 2019
• Gilston A., Privitera G. J., A Healthy Color: Information About Healthy Eating Attenuaets the Red Effect, 2016
• Shankar MU, Levitan CA, Prescott J, Spence C. The ınfluence of color and label ınformation on flavor perception. Chemosens Percept 2009; 2:53-58.
• Piqueras-Fiszman B, Giboreau A, Spence C. Assessing the influence of the color of the plate on the perception of a complex food in a restaurant setting. Flavour 2013; 2:24.
• Genschow O, Reutner L, Wanke M. The color red reduces snack food and soft drink intake. Appetite 2012; 58:699-702.
• Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences) 2019 ; 29 (1)
• Journal of Tourism and Gastronomy Studies 5/Special issue2 (2017) 265-275