ORTOREKSİYA NERVOZA
Son dönemlerde sosyal medya kullanımının da yaygınlaşması ile sağlıklı beslenmenin önemi ve sağlıklı beslenme farkındalığı toplumlarda hızla yaygınlaşmaktadır. Özellikle sosyal medyada sağlıklı beslenmenin bir trend halini alması ile birlikte sağlıklı ürünler adı altında bir çok fonksiyonel gıda ve besin takviyesi günlük beslenme düzenimizde demirbaş halini almaya başladı bile.
Şüphesiz ki sağlıklı beslenme farkındalığının bu denli yaygınlaşması toplumların sağlık ve refah düzeylerini büyük ölçüde katkıda bulunur. Fakat her konuda olduğu gibi bu sağlıklı beslenme çabasının da bir takıntı haline dönüşmeye başlaması bireylerde bedensel ve zihinsel fonksiyonlarda geri dönüşümü oldukça zor olan hasarlar oluşturabilmektedir.
Literatürde sağlıklı beslenmeye ve sağlıklı yiyeceklere karşı duyulan aşırı zihinsel uğraşıya “ortoreksiya nevroza” denir. Ortoreksiya’ da bireyler besinlerin tüketim miktarından çok içerik bilgisine dikkat etmektedir.
Ortoreksiya Nervoza’da, bireyler yediklerini abartılı şekilde kontrol etme eğilimi gösterirler. Ortoreksik bireyler satın alma esnasında ürün içeriğini; kanserojen madde, hormon, boya, katkı maddesi olup olmadığını uzun süre inceler. İçeriğin saf ve katkısız olmasına takıntı derecesinde önem vermektedir. Bu nedenle besinleri çiğ olarak tüketmeyi tercih ederler. Bu sağlıklı beslenme takıntısı kişileri psikolojik olarak baskı altına alarak bir çok besini tüketmekten vazgeçme eğilimi göstermelerine sebep olabilir ve anoreksiya nervoza yeme bozukluğundaki gibi kilo kaybına sebebiyet verebilmektedir.
Ortoreksik hastalar, sağlıklı beslenme gayretinin bir sonucu olarak kilo verdiklerini, aslında kilo ile bir uğraşlarının olmadığını belirtmektedirler. Yiyecekleri hazırlama esnasında kullanılan yöntem ve materyaller hakkında aşırı endişe duymakta ve bu nedenle farklı besin tüketimini içerik veya hazırlanma şekillerine göre reddetmektedirler. Mükemmelliğe ulaşma çabası diyeti giderek kısıtlama eğilimine ve besin çeşitliliğinde azalmaya sebep olur. Kısıtlı besin alımına bağlı olarak osteoporoz, adet düzeninin bozulması ve kan basıncında aşırı düşmeye bağlı kalp sorunları da ortaya çıkabilmektedir.
Günümüzde ortoreksiya nervoza yaygınlığının artmasında özellikle güzellik kavramının tek tipleştirilerek zayıflığa dayandırılması, sosyal medyada sürekli olarak gündeme gelen diyet ve ürünlerin içerikleriyle ilgili bilgiler, bazı ürünlerin kanserojen madde, katkı maddesi, boya ve hormon gibi maddeler içerdiği ile ilgili haberler büyük ölçüde sebep olmaktadır.
Bizler de birer beslenme bilimci olarak Paracelsus’ un '' Zehiri zehir yapan dozdur '' sözünü örnek vererek , çeşitliliği yüksek, dengeli ve sürdürülebilir bir beslenme düzeninin sağlıklı yaşam için temel unsur olduğunu hatırlatmak isteriz.
Dyt. İrem ÖZTÜRK
KAYNAKLAR
OĞUR, SEDA; AKSOY, AZİZ. Üniversite öğrencilerinde ortoreksiya nervoza eğiliminin belirlenmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2015, 4.2.
DALMAZ, Merve. Spor salonunda spor yapanlarda ortoreksiya nevroza belirtilerinin incelenmesi. 2014. Master's Thesis. İstanbul Arel Üniversitesi.
ARUSOĞLU, Gülcan, et al. Ortoreksiya Nervoza ve Orto-11'in Türkçeye Uyarlama Çalışması. Turk Psikiyatri Dergisi, 2008, 19.3.
UZDIL, Zeynep, et al. Adölesanlarda ortoreksiya nervoza varlığı ve yeme tutumunun incelenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019, 4.1: 8-13.