Blog

KETEN TOHUMU

KETEN TOHUMU

Keten tohumu (Linum usitassimum) antik zamandan itibaren besin ve tedavi özelliği ile kullanılmıştır. Şimdilerde ise 50’den fazla ülkede, özellikle kuzey yarım kürede daha fazla görülmektedir. Keten tohumunu en fazla üreten ve ticaret eden ülke ise Kanada’dır. Bu sırayı takip eden diğer ülkeler Hindistan, Çin, Amerika ve Etiyopya olarak sıralanabilmektedir. Hindistan’da keten tohumu hala tedavi amaçlı kullanılmaya devam etmektedir. Hem lif hem de yağı için yetiştirilebilmesi, toprak istekleri bakımından çok seçici olmaması ve toprağı yormaması gibi avantajları sayesinde alternatif yağlı tohum kaynağı olarak ön plana çıkmaktadır.

Keten tohumu doymamış yağ asitleri (linoleik ve linolenik asitleri) açısından oldukça zengindir. Sahip olduğu bu zengin içerik ile yeterli ve dengeli beslenmedeki önemi gün geçtikçe artmaktadır.

Keten tohumlarında çeşitlere göre değişmekle birlikte %30-45 oranında yağ bulunmaktadır. Keten yağında yağ asitlerinin yaklaşık %50-55’ini Omega-3 kapsar ve bu yönüyle hızlı oksitlenmesi ve zamanla acılaşmasından dolayı yemeklik yağ olarak kullanımı yok denecek kadar azdır. Ancak bu oranın azaltılmasına yönelik ıslah çalışmalarına yer verilmesiyle birlikte sofralarımızda keten yağı kullanımı mümkün olabilecektir.

Keten yağ, protein ve lif açısından zengin bir kaynaktır. Keten yapısal olarak antioksidan olan sekoisolarikiresinol diglukosid (SDG) içeren mükemmel bir lignan kaynağı olarak bilinmektedir. Aynı zamanda keten tohumunun ω-3 yağ asidi içeriğinin antienflamatuar etkisi bulunmaktadır.

KETEN TOHUMU BESİN DEĞERLERİ

Keten Tohumunun Sağlık Üzerine Etkileri

• Diyetle alınan keten tohumunun belirli koşullar altında aterosklerozu önemli derecede önleyebildiği çeşitli hayvan modellerinde gösterilmiştir. Tüm keten tohumu (0,4 g/kg/gün), kısmen yağı çıkarılmış düşük doz ALA içeren keten tohumu (7,5g/kg/gün) veya lignan SDG (40mg/kg/gün) kullanılarak yapılan 4 ile 24 haftalık diyet tedavilerinin hepsinde total kolesterol düzeylerinde bir düşme ve aterosklerozda azalma gözlenmiştir.
• Keten tohumunun sıçanlarda çeşitli etkilerinin yanı sıra, kurşun asetat ile oluşturulan oksidatif stres ve antioksidan enzimler üzerinde de koruyucu etkisi bulunmaktadır.
• Keten tohumunun en önemli etkilerinden biri de laksatif etkili olmasıdır. Keten tohumu müsilajı suyla şişerek bağırsakta bir jel oluşturmaktadır. Yapıya bağlanan suyun bağırsakta tekrar emiliminin engellenmesi nedeniyle, feçes yumuşamaya başlar, bağırsak içeriğinin hacmi artar ve konstipasyon şikâyetlerinin giderilmesinde yarar sağlar.
• Keten tohumu hamilelik döneminde düzenli tüketildiğinde yağ kütlesini azaltmasına; laktasyon döneminde de sütün artmasında etkili olmaktadır.
• Hiperkolesteremik fareler diyetlerinin %15’i keten tohumundan oluşan diyetle beslenmişlerdir. Çalışma sonucunda LDL ve kolesterol düzeylerinde belirli bir düşüş sağlanmıştır ancak HDL düzeylerinde anlamlı bir değişiklik olmamıştır.
• Epidemolojik çalışmalara bakıldığında; zengin fitoöstrojen içerikli diyetle beslenen kişilerde;

o   Kanser, osteoporozis, ve kalp hastalığı riskinde azalma gözlemlenmiştir.

o   Özellikle hipertansiyon ve diyabette keten tohumunun önemli rolü olduğu kanıtlanmıştır.

• Özellikle 2019 yılında marketlerde keten tohumu sütü görülmeye başlanmıştır. Laktoza, soya ve kolesterole karşı alerjisi olan kişilere yönelik üretilen keten tohumu sütü; günlük süte alternatif olarak düşünülebilir. Kalsiyum seviyesi inek sütüyle yarışmaktadır ve sağlık yararlılığı badem sütüne göre çok daha iyidir.

Uzm. Dyt. Ayşenur Fişek

KAYNAKLAR

• Örs Ö., Öztürk Ö., Konya Koşullarında Yağlık Keten (Linum usitatissimum L.) Çeşitlerinin Verim ve Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi, 2018
• İşleroğlu H., Yıldırım Z., Yıldırım M., Fonksiyonel Bir Gıda Olarak Keten Tohumu, 2005
• Yener İ., Keten Tohumu ve Fitoterapi, 2011
• Tarhan N., Keten Tohumu ve Diyabetik Kardiyovasküler Komplikasyonlar, 2012
• Öksüz A., Bahadırlı N. P., Yıldırım M. U., Sarıhan E. O., Farklı Keten Tür ve Çeşitlerinin Besin Bileşenleri, Yağ Asitleri ve Mineral İçeriklerinin Karşılaştırılması, 2015
• Parikh, M., Maddaford, T. G., Austria, J. A., Aliani, M., Netticadan, T., & Pierce, G. N. (2019). Dietary Flaxseed as a Strategy for Improving Human Health. Nutrients, 11(5), 1171. doi:10.3390/nu11051171 
• Goyal, A., Sharma, V., Upadhyay, N., Gill, S., & Sihag, M. (2014). Flax and flaxseed oil: an ancient medicine & modern functional food. Journal of Food Science and Technology, 51(9), 1633–1653. doi:10.1007/s13197-013-1247-9 
• Calado, A., Neves, P. M., Santos, T., & Ravasco, P. (2018). The Effect of Flaxseed in Breast Cancer: A Literature Review. Frontiers in Nutrition, 5. doi:10.3389/fnut.2018.00004 
• Kajla, P., Sharma, A., & Sood, D. R. (2014). Flaxseed—a potential functional food source. Journal of Food Science and Technology, 52(4), 1857–1871. doi:10.1007/s13197-014-1293-y