KAHVE TÜKETİMİNİN BAZI HASTALIKLARA ETKİSİ
KAHVE TÜKETİMİNİN BAZI HASTALIKLARA ETKİSİ
Son zamanlarda yapılan araştırmalar kahve tüketiminin bazı kronik hastalıkların riskini azaltmada etkin olabileceğini göstermektedir.
Kahve çekirdeklerinin kavrulması ve demlenmesi ile elde edilen kahve, dünyada en çok tüketilen içecekler arasındadır. Kahvenin aroması kadar kafein içeriği de üzerinde durulan önemli konulardan birisidir. Kahve; kafein, diterpen alkoller ve klorojenik asidin de içinde bulunduğu binden fazla bileşik içeren kompleks bir içecektir.
Kafein
Kafeinin neredeyse tamamı hızlı bir şekilde mide ve ince bağırsaktan emilerek beyin de dâhil olmak üzere vücuttaki tüm dokulara dağıtılıp, ilk olarak karaciğerde metabolize olmaktadır. Kahvede bulunan kafein miktarı; kahvenin türüne, kavrulma derecesine, pişirme yöntemine göre farklılık gösterebildiği gibi, farklı özellikteki kahvelerin kafein miktarlarına bakıldığında 72-130 mg arasında değiştiği bulunmuştur. Avrupa Güvenli Besin Tüketim Komisyonu günlük güvenli kafein alım miktarını 400 mg olarak belirlemiştir. Bu da yaklaşık 3-4 fincan kadardır.
Bazı Kahve Türlerinin Kafein Miktarları
- Türk Kahvesi (1 fincan) = 30 mg
- Filtre Kahve (1 su bardağı) = 90 mg
- Espresso (30 ml) = 65 mg
- Latte (240 ml) = 120 mg
- Kafeinsiz Kahve = 3 mg
Diterpen Alkoller
Diterpen alkoller olarak ifade edilen bileşikler kafestol ve kahveoldür. Kahvedeki ana kolesterol arttırıcı faktörler olduğu düşünülen bu bileşiklerin, kaynatılarak elde edilen kahve türlerinde (Türk kahvesi gibi) sıcak su içerisine boşaltılan kahve türlerine göre daha yüksek miktarda olduğu gözlemlenmiştir.
Klorojenik Asit
Kahvenin antioksidan özelliği klorojenik asitlerden gelmektedir. Antioksidan özelliğinin yanı sıra antibakterial ve antikarsinojenik etkileri de belirtilmektedir. Son zamanlarda hipoglisemik (kan şekeri düşürücü) ve hipolipidemik (kan yağları düşürücü) etkileri de dikkat çekmektedir. 1 fincan kahve ile günde ortalama 150-550 mg kadar polifenolleri vücudumuza aldığımız belirtilmektedir. Günde 3-4 fincan kahve tüketmek günlük antioksidan ihtiyacımızın belli kısmını karşılayacaktır.
Bazı Hastalıklarla İlişkisi İncelendiğinde;
- Kaynamış kahve tüketiminin serum LDL ve toplam kolesterol konsantrasyonunu arttırdığı ancak filtre kahve tüketiminin serum kolesterol seviyelerini çok az etkilediği bulunmuştur.Fazla tüketimi sonucunda;Günde en az 5 fincan kahve tüketenlerin kahve içmeyenlere göre koroner kalp hastalık riskinin %40-60 daha fazla olduğu bulunmuştur. Yine günde en az9 fincan kahve tüketen bireylerde koroner kalp hastalıkları mortalite (ölüm) riskinin anlamlı derecede arttığı sonucuna varılmıştır.
- Kahve tüketiminin kan basıncı üzerine etkisi ise hala tartışılmaktadır. Uzun süreli kahve tüketiminin kan basıncı veya hipertansiyon üzerinde olumsuz bir etkisinin olmadığını göstermektedir. Yapılan çalışmalar sınırlı olsa da orta düzeyde kahve tüketiminin (günlük 3-4 fincan) kardiyak aritmi riskini arttırmayacağı söylenebilir.
- Kahve tüketimi ile kemik metabolizması, kemik yoğunluğu ve kemik kırıkları arasındaki ilişki tartışma konusudur. Örneğin yüksek oranlarda kafein tüketiminin (>300 mg/d kafein) riskli bireylerde kemik kaybına düşük kemik yoğunluğuna veya kırıklara neden olabileceğini göstermiştir.
- Düzenli kahve tüketiminin depresyonu azalttığı da birçok çalışmada gösterilmiştir. Günde 2-3 fincan kahve içen kadınlarda depresyona girme ihtimalinin yaklaşık yüzde 20 azaldığını, Parkinson hastalığının gelişimini ise yüzde 25 oranında geriletebildiği gösterilmiştir.
- Kahve kafein içeriğinden dolayı diüretik etki yaratıp vücutta dehidratasyona neden olabilir gibi düşünülmekte; ancak çalışmalar güvenli doz olan 3-4 fincan kahve tüketiminin buna yol açmayacağını belirtti.
Diyetisyen Dilan YAVUZ
Diyetisyen Ayşenur FİŞEK
KAYNAKLAR
- dos Santos MD, Almeida MC, Lopes NP, de Souza GE. Evaluation of the anti-inflammatory, analgesic and antipyretic activities of the natural polyphenol chlorogenic acid. Biol Pharm Bull 2006; 29(11): 2236–40.
- Bassoli BK, Cassolla P, Borba-Murad GR, Constantin J, Salqueiro-Pagadigorria CL, Bazotte RB, et al. Chlorogenic acid reduces the plasma glucose peak in the oral glucose tolerance test: effects on hepatic glucose release and glycaemia. Cell Biochem Funct 2008; 26(3): 320–28.
- Esquivel P, Jiménez VM. Functional properties of coffee and coffee by-products. Food Res Int 2012; 46(2): 488-95.
- Bhatti SK, O’Keefe JH, Lavie CJ. Coffee and tea: perks for health and longevity? Curr Opin Clin Nutr Metab Care 2013; 16(6) :688-97.
- McCusker RR, Goldberger BA, Cone EJ. Caffeine content of specialty coffees. J Anal Toxicol 2003; 27(7): 520-2.
- Jee SH, He J, Appel LJ, Whelton PK, Suh I, Klag MJ. Coffee consumption and serum lipids: a meta-analysis of randomized controlled clinical trials. Am J Epidemiol 2001; 153(4): 353-62.
Stensvold I, Tverdal A, Jacobsen BK. Cohort study of coffee intake and death from coronary heart disease over 12 years. BMJ (Clinical research ed.) 1996; 312(7030): 544-5.