DOĞUM SONRASINDA KİLOLARDAN KURTULMA

DOĞUM SONRASINDA, ALINAN KİLOLARDAN KURTULMA

Doğum sonu verilemeyen kilolar, kadınların çoğu için hayat boyu devam eden önemli bir sorundur. Gebelik, doğum ve doğum sonu dönem, fizyolojik değişikliklerin yaşandığı bir süreç olmasına karşın kadın vücudunda önemli değişiklikler yaşanmaktadır. Gebelikte yaşanan değişimlerden biri olan vücut ağırlığındaki artışın, doğumdan sonra değişmemesi ve kadınların gebelik öncesi kilolarına dönememesi önemli bir sağlık sorunu haline gelmektedir (BC Perinatal Health Program, 2009; Gunderson E.P., 2009; Günaydın ve Dolgun, 2015). 

HAMİLELİKTE İDEAL KİLO ALIMI

Aşağıdaki tabloda BKİ değerinize göre hangi vücut kompozisyonu aralığında olduğunuzu hesaplayarak gebelik sürecinizdeki trimesterlerde ideal kilo alımınızı görebilirsiniz:

Postpartum dönemde kilo kaybetme hızı, annenin yaşı, eğitimi, gebelik ve doğum sayısı, gebelik öncesi ağırlık, gebelikte alınan ağırlık, emzirme, beslenme şekli, egzersiz, günlük yaşam aktiviteleri, uyku, annenin çalışma durumu gibi pek çok faktörlerden etkilenmektedir. Bu nedenle kadınların gebelik öncesi kilolarına dönme süresi kişiden kişiye farklılıklar göstermektedir. Postpartum ilk bir yılda alınan kiloların ileri dönemde maternal obeziteyle ilişkili olduğu düşünülmektedir (Mamun et al., 2010; Sharma et al., 2014). Gebelikte alınan kiloların verilmemesi ya da doğum sonu beden ağırlığındaki artışın ileride obezite ve ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirdiği düşünüldüğünde konu ile ilgili yeterli çalışmaların yapılması büyük önem taşımaktadır.

3 Adımda Doğum Sonrası Kilo Verme

1. Laktasyon sürecinde sütün yeterli yapılması için gereğinden fazla beslenmenin gerekliliğine inanılan kişisel ve kültürel faktörler bu dönemde kadının daha fazla kilo alımına neden olmaktadır. Postpartum ilk altı ay, bebeğin sadece anne sütü alması nedeniyle anneler için bu dönemde yeterli ve dengeli beslenmesi oldukça önemlidir. Laktasyon süreci için günlük 500 kalori gereksinimin olması dengeli ve yeterli beslenen kadınların gebelik kilolarını daha kısa sürede vermesini sağlamaktadır. Yapılan çalışmalar, bir yıldan daha fazla emziren annelerin, emzirmeyenlere göre daha fazla kilo verdiklerine dair bilgiler içermektedir.
2. Gebelikte fizyolojik bir değişim olan beden kitlesindeki artış ile doğum sonrası kilo verme durumu her kadın için farklıdır. Gebelikte alınan kiloların doğum sonu dönemde verilmesi doğumun gerçekleşmesiyle başlamaktadır. Fetüs’ün doğumu, plasentanın atılması, doğum sonu kan volüm hacminin fizyolojik değişimi ile birlikte vücut ağırlığında ortalama olarak 4-5 kg azalma beklenmektedir. Literatürde, gebelikte alınan kiloların doğum sonu dönemde verilme sürecinin kadının yaşı, doğum sayısı, emzirme durumu, beslenme, diyet, sıvı alımı, günlük aktivite ya da egzersiz, uyku, gebelikte kilo alımı gibi pek çok değişkenden etkilendiği belirtilmektedir (Althuizen et al., 2011; Arendas et. al, 2008; Kim et. al., 2007; Ma et al., 2015; Schlaff et al., 2014).
3. Yapılan çalışmalarda ortalama uyku süresi ile doğum sonu dönemde kilo verme arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur. Kadınlar, ortalama uyku süresinin 6.85±1.74 saat olduğunu ifade etmişlerdir. Ortalama uyku süresi ile kilo verme durumu incelendiğinde, ortalamanın üstünde uyuyan kadınların daha az uyuyanlara göre iki kat daha fazla kilo verdiği bulunmuştur. Literatürde uyku süresi ile doğum sonu kilo retansiyonu arasında ilişki olduğu belirtilmektedir.

Kadınları fiziksel, sosyal ve psikolojik olarak etkileyen obezitenin önlenmesi ve kadınların gebelikte aldığı kiloları doğum sonu dönemde verebilmesi için aşağıdaki önerilere bir göz atın.

DOĞUM SONRASI ÖNERİLER

• Doğumdan sonra rutin kontrollerde mutlaka beden ağırlığı takibinin yapılması,
• Diyet ve beslenme hakkında sadece annenin değil ailenin de bilgilendirilmesi; emzirme döneminde sütü arttırmak için yeterli ve dengeli beslenmenin öneminin anlatılması.
• Su anne sütünün artmasındaki en önemli faktördür. Her gün mutlaka yeterli su tüketimi yapılmalıdır.
• Her gün mutlaka süt ve süt ürünleri tüketimi yapılmalıdır.
• Yağlı tohumlardan badem, fındık, ceviz, kaju gibi kuruyemişler ara öğünlerde tercih edilebilir.
• Doğum sonu dönemde yeteri kadar dinlenme ve uykunun kalitesinin sağlanması,
• Fiziksel egzersizlerin gebelik sürecinde ve doğum sonu dönemde yapılmasının eğitimlerinin verilmesi,
• Gebelik öncesi BKI’nin önemli olduğu ve gebelikte BKI’ye uygun kilo alımının takip edilmesi; bu konuda kadınların yeteri kadar bilgilendirilmesi gerekmektedir.
• Kadınlarda ileride oluşabilecek obezite’nin engellenmesi için, gebelik ve doğum sonu dönemde BKI takibi için ölçümler mutlaka yapılıp kaydedilmelidir.
• Kadın sağlığının korunması ve geliştirilmesi için doğum sonu dönemde artmış BKI’ni önlemek ve uygun beden ağırlığını korumak amacıyla ebe ve hemşirelerin sağlık bakım hizmetinin sunumu oldukça önemlidir.

ÖRNEK MENÜ

KAHVALTI:

• 1 tane yumurta veya 1 bardak süt
• 40-50 g peynir
• 2 dilim tam tahıllı ekmek
• Bolca mevsim yeşillikleri

ARA ÖĞÜN:

• 3- tam ceviz
• 1 fincan bitki çayı

ÖĞLE:

• 1 kepçe çorba veya 1 dilim tam tahıllı ekmek
• 1 porsiyon sebze yemeği veya kurubaklagil yemeği
• 1 kase yoğurt
• Salata (1 tatlı kaşığı zeytinyağı ekleyebilirsiniz)

ARA ÖĞÜN:

• 1 bardak ayran
• Beyaz Peynirli Tan Tahıllı Tost

AKŞAM:

• 120 g (4 köfte kadar) kırmızı et veya tavuk eti
• Salata (1 tatlı kaşığı zeytinyağı ekleyebilirsiniz)
• 1 dilim ekmek veya 3-4 yemek kaşığı bulgur pilavı

ARA ÖĞÜN:

• 1 orta boy taze meyve
• 10 tane çiğ badem veya çiğ fındık içi

Uzm. Dyt. Ayşenur Fişek

KAYNAKÇA

• Avcuoğlu, A., Karataş, Eray, İ., Yurdakul, A., V., Üstü, Y., Uğurlu, M., Doğum Sonrası Dönemdeki Annelerin Sağlıklı Kilo Vermek Konusundaki Bilgi Düzeylerinin ve Tutumlarının Sorgulanması, 2014
• Topal, S., Çınar, N., Altınkaynak, S., Emzirmenin Anne Sağlığına Yararları, 2017
• Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği, Adölesan, Gebelik öncesi ve Maternal Beslenme Önerileri, 2015
• Çalım, S., İ., Demirci, H., Cambaz, Ulaş, S., Şen, S., Annelerin, Doğum Sonu İlk Yılda Kilo Verme Durumlarının İncelenmesi, 2016