Timus Bezi Anatomisi ve İşlevleri
Konumuz TİMÜS bezi
Allah allah neden anatomiye girdik şimdi demeyin. Anatomik olarak iman tahtası denilen bölgenin azıcık üstünde göğüs bölgesinde tiroid bezlerinin tam altında bulunan bu bezlerin fizyolojik olarak çok değişik ve şaşırtıcı görevleri var. Timus bezi boyun bölgesinde yer alan endokrin bezdir başlıca timüs bezi görevleri arasında; T lenfositleri olarak da bilinen T hücreleri üretmek vardır.
Hiç Timus vuruşu diye bir şey duydunuz mu ?
Size birisini kaybettiğinde böğrüne böğrüne vuran acısını dindirmeye çalışan acılı insanları hatırlatsam, ne düşünürsünüz ? ya da ciğerim yanıyor ciğerim derken bile göğsünde tam da timüs bezlerine denk gelen iman tahtasına baskı yapan insanları… bunlar tesadüf değil evet. Fizyolojik tepkilere insanların bilmeden verdiği cevap. Sizin en üzüldüğünüz anda bağışıklığınız zayıflar, direnciniz düşer, işte bu yüzden vücut stres altındayken, katabolize olurken, yıkım döneminde bağışıklığı güçlendiren takviyelere ihtiyaç duyar. Daha doğrusu ihtiyaç duyduğunu size uzmanınız söyleyinceye kadar bilmiyor olabilirsiniz. Ansızın hastalanmanız, direncinizin düşmesi diyetin ya da katabolizma ve yıkımın olduğu sürecin sürekli devam ettiği sporun suçu değildir. Bağışıklık sistemi önemli. İmmün sistem önemli.
Sizlere şimdi biraz bağışıklık sistemimizden bahsetmek istiyorum.
Lenfositler, doğuştan bağışıklık yanıtın başlangıç kısmıdır ve sitokin, antikor, sitotoksisite ve önceki enfeksiyonlara karşı hafıza üretilmesinde görevlidir.
3 alt popülasyonu bulunur:
- Edinilmiş bağışıklığın ana etkileyenleri = 1-) T hücreleri 2-) B hücreleri 3-) NK (doğal öldürücü hücreler), hücreleri doğuştan bağışıklık kabiliyetine sahiptir.
T hücrelerinin ana fonksiyonu, enfeksiyon ve yaralanmaya karşı immün yanıtı başlatmak ve düzenlemektir. Bu hücreler, ana doku uyuşumu kompleks molekülleri olarak adlandırılır.
T hücreleri, sitotoksik T hücreleri olarak adlandırılan sitotoksik özelliklere sahiptir. Bu hücreler CD8 olarak bilinen yüzey proteinlerine sahiptir. CD4 yüzeyi ile T hücreleri T yardımcı ve T inflamatuvar hücrelere ayrılır. T yardımcı hücreleri B hücrelerini aktive eder. Aynı zamanda çeşitli sitokinlerin oluşumuna neden olur. T inflamatuvar ise monosit-makrofajları uyarır.
B hücreleri, T yardımcı hücrelerin aktivasyonu ile uyarılır. Uyarılırken plazma hücreleri içinde farklılaşır. B hücreleri hafıza için yeteneklidir. Gelecekte aynı antijen için daha hızlı ve daha efektif yanıt oluştururlar. (Physiological Aspects of Sport Training and Performance second edition Jay Hoffman, PhD University of Central Florida )
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİMİZİN YÖNETİCİSİ ; TİMUS BEZİ
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİMİZİN ASKERLERİ; İmmunoglobulinler ve İşlevleri
İmmünoglobulinler veya antikorlar, tüm vücut sıvılarında bulunan glikoproteinlerin bir grubudur. Tüm antikorlar immünoglobilindir ama tüm immünoglobulinler antikor aktivitesi sergilemez.
Antikorlar, önceki maruz kalınan antijeni tanımada kritiktir. İmmünoglobubinlerin 5 farklı sınıfı bulunmaktadır. (IgG, IgA, IgE, IgM, IgD)
İgG -------------- ( % 70-75 )
intravasküler ve ekstravasküler boşluklar arasında eşit olarak dağıtılır ve ikincil immün yanıtın ana antikorudur.
İgA--------------- ( % 15-20 )
Çoğunlukla tükürük, anne sütü ve solunum, genitoüriner ve gastrointestinal sekresyonlarda görülür. Mukoza salgılarına giren bulaşıcı ajanlara karşı savunma görevi görür.
İgM -------------- ( %10 )
Öncelikle mukozal sekresyonlarda bulunur ve bağışıklık tepkisinde erken görülür.
İgD --------------- ( %1 den az )
Dolaşımdaki B hücrelerinin membranında bulunur ve antijenle tetiklenen lenfosit farklılaşmasında
rol alabilir.
İgE ---------------- ( iz miktarda )
Mast hücreleri ve bazofillerin yüzey membranında bulunur. Astım ve saman nezlesine karşı hemen duyarlılık ile bağlantılı olarak.
Timus Anatomisi
Yetişkinde timus üst mediastende yerleşir. Genellikle puberte sonrası regresyona uğradığı için timusun biloblu yapısını ayırt etmek mümkün olmaz, bunun yerine pembe veya kahverengi, yağlı irregüler alanlar gözlenir. Timusun ağırlığı yaşa göre değişir. Kendal ve arkadaşları erken neonatal dönemde timusun ortalama ağırlığını 15 gr, Steinmann ise yenidoğanda ağırlığını 16.4 ile 27.3 gr arasında bildirmişlerdir. Bez puberteye kadar büyümeye devam eder ve ortalama 30-40 gr ağırlığına ulaşır. Adölesan dönemde bez involusyona uğrar ve ağırlığı 5-25 gr arasında değişir (Shields TW, The thymus. In: Shields TW, Lo Cicero III J, Ponn RB, Rusch VW, editors. General Thoracic Surgery. 7 th ed.Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins,2009;2359-67.)
Timus Bezi İşlev ve Görevleri ;
- Timüs bezi, çocukluk yıllarında çok aktif bir bez olabilir. Bir çocuğun bağışıklık sisteminin geliştirilmesinde hayati bir rol oynar.
- Ana işlevi ise lenfositleri veya T hücrelerini üretmek ve işlemektir. İşte timüs bezinin önemi de buradan kaynaklanmaktadır.
- Lenfositler beyaz kan hücreleri olup lökositler olarak da bilinirler. Beyaz kan hücreleri olgunlaştıktan sonra, bezden ayrılırlar ve dalakta ve lenf düğümlerine yerleşirler ve burada taze bir T-hücresi kümesi üretilir.
- Bu beyaz kan hücreleri vücudun bağışıklık sisteminde önemli rol alırlar ve yabancı maddelerin, bakterilerin ve virüslerin istilasını durdururlar dahası antikorlar üreterek vücudu korurlar.
- Timusun işlevleri arasında, kırmızı kemik iliğinde üretilen olgunlaşmamış T hücrelerini almak ve bunları sadece yabancı hücrelere saldırabilen işlevsel, olgun T hücrelerine dönüştürmek de vardır T hücreleri timusun korteksinde bulunur ve burada çeşitli antijenler üreten epitelyal hücreler ile temasa girerler.
- Yabancı hücrelere karşılık gelen antijenlere yanıt veren olgunlaşmamış T hücreleri, hayatta kalmak olgunlaşmak ve medulla akın etmek üzere seçilirken geri kalanlar apoptoz yoluyla ölürler ve makrofajlar tarafından temizlenirler. Bu işlem, vücudun mükemmel süreçlerinden biridir ve pozitif seçim olarak bilinir. Medulla'ya ulaştıktan sonra, hayatta kalan T hücreleri olgunlaşmaya devam eder ve vücudun kendi antijenleri ile birlikte çalışırlar. Vücudun kendi antijenlerine bağlanan T hücreleri, otoimmünite açısından olumlu bir şekilde test edilirler. Bu hücreler aynı zamanda vücut sisteminin düzgün şekilde çalışmasını sağlar ve organların aşınmasını geciktirirler. Başka bir işlevleri ise kansere yol açabilecek hücrelerin anormal büyümesini önlerler. T lenfositler, kemik iliğinden timaya gider ve harekete geçene kadar kalırlar. Lenfositler diğer lenfatik organlara giden kan dolaşımına girerler ve hastalıklara karşı savunma mekanizması sağlarlar. Timus bezi, diğer lenfatik organların T hücrelerini olgunlaştıracak şekilde uyaran timozin adlı bir hormon da üretir ki bu hormon çok önemli bir hormondur. Bu bez aynı zamanda timopoietin adı verilen ve "messenger RNA" mevcut protein olan ve TMPO geni tarafından kodlanan başka bir hormon üretir.
(Elma, B. Timus Anatomisi.)
Evet bu kadar detaya girmişken özetlemek istiyorum, Timus bezine yapacağınız ufak vuruşlar Timus bezinin aktivitesini arttırarak bağışıklık sisteminizin güçlenmesini sağlayabilir.
Uzm. Dyt. Ayşenur Fişek