AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI İLE BESLENME İLİŞKİSİ
Sağlıklı dişler, sağlıklı bir bedenin ve iyi bir beslenmenin önemli göstergelerinden biridir. Beslenme ile ağız ve diş sağlığının korunması için diş dostu olarak kabul edilen besinlerden yoğun ve dengeli bir beslenme benimsemek gerekmektedir. Amerikan Diyetisyenler Derneği ve Diş Hekimleri sağlıklı beslenme ile ağız sağlığını korumanın mümkün olduğunu belirtmektedir.
Diş dostu olarak kabul gören proteinler, vücudumuzun temel yapı taşını oluşturarak diş gelişimine katkı sağlar. Yüksek protein içeriğinin yanı sıra diş sağlığındaki önemi açısından peynir özellikle şekerli gıda tüketimi sonrası şiddetle tavsiye edilen bir besindir.
Sağlıklı beslenme düzeninde artışa bağlı olarak diş çürüklerinin oluşumu da azalmaktadır. Diş çürüklerinin oluşumunu azaltmak için; içecek ve yiyecek tüketimi arasında en az iki saat ara vermek, tükürük salınımı uyarmak için taze ve işlenmemiş besinleri seçmek, ana ve ara öğün sonrası kısa bir süre şekersiz sakız çiğnemek fayda sağlar. Şeker ve şekerli yiyecekler öğün aralarında veya yatmadan önce tüketilmemelidir. Çünkü ana öğünlerde öğün aralarına ve geceye göre tükürük salgısının fazla olması, diş çürüğü oluşumunun engellenmesine yardımcı olmaktadır. Gazlı ve şekerli meyve sularını tüketirken pipet kullanımı dişlere olan zararı azaltmaktadır.
Ağız sağlığı açısından besinler; çürük yapıcı (Karyojenik), çürüğe etkisi olmayan (Karyostatik) ve çürük önleyici (Antikaryojenik) olarak sınıflandırılmaktadır. Diyetin karyojenik, karyostatik ve antikaryojenik özelliklerinin belirlenmesinde dikkate alınması gereken başlıca faktörler; gıdaların sıvı-katı formu, yapışkanlığı, çözünme hızı, tüketim sıklığı, şeker ve diğer fermente edilebilir karbonhidrat içerikleri, besin bileşimi, tükürüğü uyarma potansiyelidir.
Sıvı besinlerin katı besinlere göre dişe tutunma oranları daha azdır ve ağızdan daha kolay temizlenirler. Kraker, cips, kurabiye, tahıl gevrekleri gibi katı besinler diş aralarına kaçar ve dişte kalma süreleri artar. Karbonhidratlı besinlerin dişlerde kalma süresini uzaması asit üretimini arttırır.
İyi bir ağız sağlığı için şekerden sağlanan enerjinin, günlük alınan toplam enerjinin %10’undan az olması beklenir. Bununla birlikte; tüketiminin günde dört defadan fazla olmaması önerilmektedir.
Taze sebze ve meyvelerin ısırılarak yenmesi yüksek su ve posa içeriğinden dolayı dişlerin temizlenmesini sağlar ve içeriğindeki C vitamini diş etine, A vitamini ise diş minesinin sağlığına fayda sağlamaktadır.
Protein, omega 3 yağ asidi, yağda eriyen vitaminler, C vitamini, bakır, çinko, demir ve kalsiyum ve antioksidanlar diş eti sağlığını olumlu etkilemektedir. Özellikle Kalsiyum, D ve K vitaminleri çene kemik yoğunluğunda ve diş yapısının sabitlenme gücünde etkilidir.
Uzm. Dyt. Ayşenur Fişek
Dyt. İrem Öztürk