Blog

GEBELİK DÖNEMİ BESLENME

GEBELİKTE BESLENME

Gebelik döneminde annenin sağlıklı beslenmesi, fetüsün büyümesi ve gelişmesi ile ilgili olduğu gibi gebelik süresince de anne sağlığını etkileyen çok önemli bir konudur. Ayrıca annenin beslenme şekli doğum sonrası dönemde süt verimini de etkilemektedir. Gebelik döneminde annenin yetersiz ve dengesiz beslenmesi bebeğin boyu, kilosu, fizyolojik yapısı ile ilgili olduğu gibi zihinsel gelişimi ile de ilgilidir. Özellikle beyin yapısının geliştiği birinci üç aylık dönemde (ilk trimester) yetersiz ve dengesiz beslenme, bebeğin mental gelişiminde kalıcı hasarlar oluşturabilmektedir.Gebelik kadınlar için doğal fizyolojik bir olaydır. Annenin yeterli ve dengeli beslenmesi bebeğin bedensel ve zihinsel olarak büyümesi ve gelişmesini sağlar.

Gebe Kadının Beslenmesindeki Amaç;

• Vücudundaki besin öğeleri depolarını dengede tutmak
• Anne karnındaki bebeğin normal büyüme gelişmesini sağlamak
• Annenin gereksinimlerini karşılamak
• Emziklilik döneminde süt salınımı için gerekli enerji ve besin öğelerini karşılamaktır.

Gebelik Süresince Annenin Yetersiz ve Dengesiz Beslenmesi Sonucunda ise;

• Erken doğum
• Düşük doğum ağırlıklı bebekler
• Bebekte fizyolojik ve mental gelişim yetersizliği
• Ölü doğumlar meydana gelme olasılığı yüksektir.

GEBELİKTE AĞIRLIK KAZANIMI

Annenin ağırlık kazanımına; Bebeğin ağırlığının yanı sıra; artmış kan hacmi, plasenta, büyüyen göğüsler ve amniyotik sıvı da katkıda bulunur.

Annenin gebelik öncesi vücut ağırlığı;

ağırlık kazanımı önerilmektedir.

Gebelikte Enerji ve Besin Ögeleri İhtiyacını Etkileyen Fatkörler:

• Annenin yaşı ve genetik yapısı
• Toplam gebelik sayısı
• Gebelikleri arasındaki süre
• Kronik hastalıkları ve kullandığı ilaçlar enerji kazanımına etki etmektedir.

                           GEBELİKTE ARTAN ENERJİ GEREKSİNİMLERİ

Gebelik Döneminde Beslenme, Dr. Hülya YARDIMCI, A.Ü. Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Enerji

DRI (Diyetle Önerilen Alım Miktarları) ya göre gebe kadının ikinci trimestera kadar enerji gereksinmesi gebe olmayan kadının tahmini enerji gereksinmesinden fazla değildir. Ekstra enerji gereksinmesi birinci trimesterda 340 kkal ve üçüncü trimesterda 452 kkal dir. Gebe bir kadın günlük ortalama 2200 - 2900 kalori arasında enerjiye gereksinim duymaktadır.

Karbonhidrat

Karbonhidratlar günlük alınan enerjinin %50-60’ı karbonhidratlardan sağlanmalıdır. Alınan karbonhidrat kaynağı kompleks karbonhidrat olmalı, basit şekerler tercih edilmemelidir.

Protein

Vücudun yapı taşlarıdır ve fetüsün büyümesi için gereklidir. Enerjinin %12-15 ini karşılamalıdır. Protein kaynağının %60’ı biyolojik değeri yüksek kaynaklardan sağlanmalıdır. Gebelik döneminde protein ihtiyacı 1.2-1.5 g/kg/gün ‘ e çıkmaktadır.Hayvansal kaynaklı proteinin kalitesi bitkisel kaynaklı proteinlere göre daha yüksektir. Günlük beslenmelerinde kırmızı et, yumurta, süt, peynir mutlaka bulundurmalıdırlar.

Yağlar

Enerjinin %25-30 u yağlardan karşılanmalıdır. PUFA (Çoklu doymamış yağ asitleri), gebenin PUFA’dan özellikle DHA (dokozahekzanoik asit)’dan zengin beslenmesi fetüsün sinir sisteminin gelişimini etkiler. EPA(Ekozapentanoik asit), DHA ve AA (araşidonik asit) çocuğun büyüme ve gelişimi için önemlidir.

Amerikan Beslenme ve Diyetetik Akademisi’nin (AND) durum raporunda, özellikle deniz ürünlerinden haftada en az 227 g tüketilmesi ile omega-3 yağ asitleri alınmasının bebeğin görsel ve bilişsel gelişimini geliştirici etkisi olduğu bildirilmiştir.

Gebeliğin son yarısında 600 mg/gün omega-3 desteği kullanımının daha iyi gebelik süreci ve yeni doğan ölçümleri ile ilişkili bulunmuştur. Gebeliğin 28. haftasından itibaren haftada iki porsiyon (300 mg) somon balığı tüketiminin esansiyel aminoasitlerden 4 tanesindeki (arginin, valin, löysin ve lizin) düşüşü önlediği bilinmektedir.

Vitamin ve Mineraller

Gebelikte vitamin ve minerallere gereksinim oldukça artmaktadır.

D Vitamini: Amerika Birleşik Devletleri (A.B.D) Tıp Kurumu (Institute of Medicine) her yaşta gebe kadının günlük gereksinmesini karşılamak için 600 IU D vitamini önerir 20.

Folik Asit: Gebelikte eksikliği nöral tüp defekti, orfasiyal yarıklar, kardiyak anomaliler gibi doğumsal malformasyonlara, düşük doğumlar, anemi ve preeklempsiye neden olur. Gebe kadınların tüm besinlerden günlük 600 μg diyet folat eşdeğeri tüketmeleri önerilir 12.

Kalsiyum: Gebelik süresince yeterli kalsiyum alınmadığında gereksinme kemiklerden kalsiyum çekilerek karşılanır. Sık doğumlar, hareket azlığı ve güneş ışınlarından yeterince yararlanamama kemik yumuşaması ve diş çürüklerine neden olur. Kalsiyum emilimini kolaylaştırması için D vitamini de yeterli alınmalıdır. Amerika Birleşik Devletleri (A.B.D) Tıp Kurumu (the Institute of Medicine)’nun önerisi 19-50 yaş gebe ve emzikli kadın için 1000 mg/gündür.

Demir: Gebeliğin ilk iki trimesterinde demir eksikliği artan erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve bebek ölümlerinde artışa yol açar. Gebe kadınlarda artan plazma hacmi, fetüsün demir gereksinmesinin artması, demir emilimini engelleyen fitat içeren tahılların tüketiminin fazla olması, barsak parazitleri, sık doğumlar, aşırı çay ve kahve tüketimi demir emilimini olumsuz etkileyerek demir yetersizliğine bağlı anemi gelişimine zemin hazırlar. Gebelikte önerilen demir gereksinmesi 27 mg/gün dür 16.

İyot: İyot normal beyin gelişimi ve büyüme için gereklidir. Ciddi iyot yetersizliklerinde kısırlık, düşük doğumlar, ölü doğumlar, bilişsel fonksiyon bozukluğu ve düşük ağırlıklı doğum sıklığında artış görülmektedir.

Gebelikte ağırlık kazanımı annenin sağlığının yanı sıra fetüsün gelişimi ve sağlıklı doğumu için önem taşır. Gebelik süresince yeterli ağırlık kazanımının olması gerekir.

Dyt. Ayşenur FİŞEK

 KAYNAKLAR

• Position of the American Dietetic Association: Nutrition and Lifestyle for a Healthy Pregnancy Outcome. Journal of the American Dietetic Association. 2008;108:553-56.

• Köksal G. Gökmen H. Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi. Hatiboğlu Yayınları 2000:67-83.

• Baysal A. Beslenme. Hatiboğlu Basım ve Yayım San. Tic. 11. Baskı,2007:426-429.

• Position of the Academy of Nutrition and Dietetics:Nutrition and Lifestyle for a Healthy Pregnancy Outcome. Journal of The Academy of Nutrition And Dietetics. 2014;114:1099-1103.

• Rossary A, Farges MC, Lamas B. et al. Increased consumption of salmon during pregnancy partly prevents the decline of some plasma essential amino acid concentrations in pregnant women. Clinical Nutrition.2014;33:267-273.

• Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc. National Academy Press. 2001.

• Balikesir Saglik Bil Derg Cilt:4 Sayı:2 Ağustos 2015